O sistema de ensino superior português - Binário ou unitário? - Uma análise e uma visão
UNIVERSAL IDENTIFIER: http://hdl.handle.net/11093/5515
UNESCO SUBJECT: 5802 Organización y Planificación de la Educación
DOCUMENT TYPE: doctoralThesis
ABSTRACT
We propose an investigation of the Portuguese higher education, specifically the Portuguese higher education system and the way it should be organized (binary or unitary), carrying out an analysis and proposing a vision that best guarantees its quality.
The discussion about the binarity of the Portuguese higher education system has been going on for a long time, and it can even be said that it has been discussed since at least April 25, 1974.
In addition, there has been a significant increase in the number of universities and polytechnic institutes, which rose from around ten universities in 1973 to, at present, more than forty institutions, including universities, polytechnic institutions and non-integrated schools, a number which seems clearly above desirable for a country with around ten million inhabitants.
This exponential increase in the number of public higher education institutions (HEIs) has led many of them, particularly polytechnic institutes, to have a small number of students (in some cases, just over three thousand), as well as small research centers, placing the question of whether they have the critical mass necessary to consolidate / improve the quality of teaching in undergraduate, postgraduate and lifelong learning courses, research and knowledge transfer.
On the other hand, the change in the legal regime of higher education institutions (RJIES), which occurred in 2007 and the changes to the career regimes of higher education teachers, particularly those in polytechnic higher education, led to an approximation of the two subsystems, university and polytechnic, putting the system's binarity into question again.
Finally, it is justified to analyze the level of institutional autonomy, as well as the financial autonomy, the recruitment of human resources and the acquisition of equipment and materials conferred by the law and if it is the adequate one for the better performance of the role that belongs to the HEIs public. In this context, it is also interesting to analyze how the management bodies of the HEIs can be optimized and the participation of different stakeholders, particularly external ones, in order to improve the interaction between higher education institutions and society (region) in where they are inserted, as well as its internationalization.
Thus, this research aims to demonstrate that the binary system remains a solution for the Portuguese higher education system, even though it needs a clarification of the different missions of universities and polytechnic institutes, therefore proposing limits for the intervention of one and the other.
We also intend to propose a reformulation of the network of public HEIs, by way of their merger, with a view, precisely, to gain the necessary and above mentioned “critical mass” to compete internationally in an increasingly globalized world, further increasing their quality.
Consequently, I intend to elaborate a proposal of amendment to the RJIES that allows to accommodate the changes mentioned above, namely a greater autonomy of the HEIs, as well as a readjustment in its organic that allows them to benefit from what is defended today by the “new public management”.
The general objective will be the analysis of the Portuguese higher education system, proposing changes to the legislation that regulates its operation and will be particular objectives:
1) Analyze the legal norms of the Portuguese higher education system and the limits that must exist between each subsystem;
2) Analyze the current capacity of HEIs to consolidate teaching, research and knowledge transfer;
3) Analyze the institutional management and proposed changes that will allow it to increase its institutional autonomy, optimize the management bodies, and the role of the various stakeholders, particularly external ones;
4) Elaborate a proposal to reformulate the public HEI network;
5) Prepare an amendment proposal to RJIES. Propongo investigar la educación superior portuguesa, específicamente el sistema de educación superior y cómo debe organizarse (binario o unitario), realizar un análisis y proponer una visión que garantice mejor su calidad.
La discusión sobre la binaridad del sistema de educación superior ha estado ocurriendo durante mucho tiempo, desde al menos el 25 de abril de 1974.
Además, ha habido un aumento significativo en el número de universidades e institutos politécnicos, que pasó de alrededor de diez universidades en 1973 a, en la actualidad, más de cuarenta instituciones, incluidas universidades, politécnicos y escuelas no integradas, un número lo cual parece claramente arriba de deseable para un país con alrededor de diez millones de habitantes.
Este aumento exponencial en el número de instituciones públicas de educación superior (IES) ha llevado a muchos de ellos, particularmente a los institutos politécnicos, a tener un pequeño número de estudiantes (en algunos casos, poco más de tres mil), así como pequeños centros de investigación, colocando la cuestión de si tienen la masa crítica necesaria para consolidar / mejorar la calidad de la enseñanza en los cursos de grado, posgrado y aprendizaje permanente, investigación y transferencia de conocimiento.
Por otro lado, el cambio en el régimen legal de las instituciones de educación superior (RJIES), que ocurrió en 2007 y los cambios en los regímenes de carrera de los docentes de educación superior, particularmente aquellos en la educación superior politécnica, condujeron a una aproximación de los dos subsistemas, la universidad. y politécnico, volviendo a cuestionar la binariedad del sistema.
Finalmente, se justifica analizar el nivel de autonomía institucional, así como la autonomía financiera, el reclutamiento de recursos humanos y la adquisición de equipos y materiales conferidos por la ley y si es el adecuado para el mejor desempeño del rol que pertenece a las IES públicas. En este contexto, también es interesante analizar cómo se pueden optimizar los órganos de gestión de las IES y la participación de diferentes partes, en particular externas, para mejorar la interacción entre las instituciones de educación superior y la sociedad (región) en el que están insertadas, así como su internacionalización.
Por lo tanto, esta investigación tiene como objetivo demostrar que el sistema binario sigue siendo una solución para el sistema de educación superior portugués, a pesar de que necesita una aclaración de las diferentes misiones de las universidades e politécnicos, por lo que propone límites para la intervención de uno y otro.
También tenemos la intención de proponer una reformulación de la red de IES públicas, a través de su fusión, con el fin, precisamente, de obtener la "masa crítica" necesaria y mencionada anteriormente para competir internacionalmente en un mundo cada vez más globalizado, aumentando aún más su calidad.
En consecuencia, tengo la intención de elaborar una propuesta de enmienda al RJIES que permita acomodar los cambios mencionados anteriormente, es decir, una mayor autonomía de las IES, así como un reajuste en su forma orgánica que les permita beneficiarse de lo que hoy defiende la “nueva gestión pública”.
El objetivo general será el análisis del sistema de educación superior portugués, proponiendo cambios a la legislación que regula su funcionamiento y serán objetivos particulares:
1) Analizar las reglas legales del sistema de educación superior y los límites que deben existir entre cada subsistema;
2) Analisar la capacidad actual de las IES para consolidar la enseñanza, la investigación y la transferencia de conocimientos;
3) Analizar la gestión institucional y los cambios propuestos que le permitirán aumentar su autonomía institucional, optimizar los órganos de gestión y el papel de los diversos interessados , especialmente los externos;
4) Elaborar una propuesta para reformular la red pública de IES;
5) Preparar una propuesta de enmienda a RJIES. Proponho investigar o ensino superior portugués, concretamente o sistema de ensino superior portugués e a forma como debería estar organizado (binario ou unitario), efectuando-se aínda uma análise e propondo-se unha visión que mellor garanta a calidade.
A discusión sobre a binariaidade do sistema de educación superior portugués leva xa moito tempo e incluso se pode dicir que se discute dende polo menos o 25 de abril de 1974.
Ademais, houbo un aumento significativo no número de universidades e institutos politécnicos, que pasaron de ao redor de dez universidades en 1973 a, na actualidade, máis de corenta institucións, incluíndo universidades, institucións politécnicas e escolas non integradas, un número. o que parece claramente por riba do desexable para un país con arredor de dez millóns de habitantes.
Este aumento exponencial do número de institucións públicas de educación superior (IES)levou a que moitas delas, particularmente aos institutos politécnicos, a ter un pequeno número de estudantes (nalgúns casos, algo máis de tres mil), así como pequenos centros de investigación, situándose. a pregunta de se teñen a masa crítica necesaria para consolidar / mellorar a calidade do ensino nos cursos de grao, posgrao e formación continua, investigación e transferencia de coñecemento.
Por outra banda, o cambio no réxime xurídico das institucións de ensino superior (RJIES), ocorrido en 2007 e os cambios nos réximes de carreira dos profesores de educación superior, particularmente os da educación superior politécnica, provocaron unha aproximación dos dous subsistemas da universidade. e politécnica, poñendo de novo en cuestión a binariaidade do sistema.
Finalmente, xustifícase analizar o nivel de autonomía institucional, así como a autonomía financeira, a contratación de recursos humanos e a adquisición de equipamentos e materiais conferidos pola lei e se é a adecuada para o mellor desempeño do papel que pertence as IES públicas. Neste contexto, tamén é interesante analizar como se poden optimizar os órganos de xestión das IES e a participación de diferentes partes interesadas, particularmente externas, para mellorar a interacción entre institucións de educación superior e sociedade (rexión) en que están inseridas, así como a súa internacionalización.
Así, esta investigación pretende demostrar que o sistema binario segue sendo unha solución para o sistema de educación superior portugués, aínda que precisa dunha aclaración das distintas misións das universidades e institutos politécnicos, propondo polo tanto límites para a intervención duns e doutros.
Tamén pretendemos propoñer unha reformulación da rede de IES, através da súa fusión, para obter, precisamente, a “masa crítica” necesaria e mencionada para competir internacionalmente nun mundo cada vez máis globalizado, aumentando aínda máis a súa calidade.
En consecuencia, pretendo elaborar unha proposta de emenda ao RJIES que permita dar cabida aos cambios mencionados anteriormente, é dicir, unha maior autonomía das IES, así como un reaxuste no seu orgánico que permita beneficiarse do que hoxe defende a ”nova xestión pública”.
O obxectivo xeral será a análise do sistema de educación superior portugués, propondo cambios na lexislación que regula o seu funcionamento e serán obxectivos particulares:
1) Analizar as regras legais do sistema de educación superior portugués e os límites que deben existir entre cada subsistema;
2) Analisar a capacidade actual das IES para consolidaren o ensino, a investigación e a transferencia do coñecemento;
3) Analizar a xestión institucional e os cambios propostos que lle permitan aumentar a súa autonomía institucional, optimizar os órganos de xestión e o papel dos distintos grupos de interese, especialmente os externos;
4) Elaborar unha proposta para reformular a rede pública de IES;
5) Preparar unha proposta de emenda ao RJIES. Proponho investigar o ensino superior português, concretamente o sistema de ensino superior português e a forma como deverá estar organizado (binário ou unitário), efetuando-se ainda uma análise e propondo-se uma visão que melhor garanta a sua qualidade.
A discussão sobre a binaridade do sistema de ensino superior português tem vindo a ocorrer de há muito, podendo mesmo dizer-se que é discutida desde, pelo menos, 25 de abril de 1974.
Para além disso, assistiu-se a um aumento significativo do número de universidades e de institutos politécnicos que passaram de cerca de dez universidades em 1973 para, no presente, mais de quarenta instituições, entre universidades, institutos politécnicos e escolas não integradas, um número que parece claramente acima do desejável para um país com cerca de dez milhões de habitantes.
Este aumento exponencial do número de instituições de ensino superior (IES) públicas levou a que muitas delas, particularmente os institutos politécnicos, tenham um número reduzido de alunos (nalguns casos, pouco mais de três mil), assim como pequenos centros de investigação, colocando a questão de saber se possuem a massa critica necessária para consolidar/melhorar a qualidade do ensino nos cursos de graduação, pós-graduação e de formação ao longo da vida, da investigação e da transferência do conhecimento
Por outro lado, a alteração do regime jurídico das instituições de ensino superior (RJIES), ocorrida em 2007 e as alterações aos regimes de carreira dos docentes do ensino superior, particularmente as do ensino superior politécnico, conduziram a uma aproximação dos dois subsistemas, universitário e politécnico, colocando novamente em discussão a binaridade do sistema.
Por fim, justifica-se analisar o nível de autonomia institucional, assim como a autonomia financeira, de recrutamento de recursos humanos e de aquisição de equipamentos e materiais conferida pela lei e se a mesma é a adequada para melhor desempenho do papel que cabe às IES públicas. Neste âmbito, interessa também analisar como se poderá otimizar o funcionamento dos órgãos de gestão das IES e a participação dos diversos “stakeholders”, particularmente dos externos, de forma a melhorar a interação entre as instituições de ensino superior e a sociedade (região) em que estão inseridas, assim como a sua internacionalização.
Assim, com esta investigação pretende-se demonstrar que o sistema binário continua a ser uma solução para o sistema de ensino superior português, ainda que necessite de uma clarificação das diferentes missões de universidades e institutos politécnicos, propondo-se, por isso, limites para a intervenção de umas e de outros.
Pretendemos, igualmente, propor uma reformulação da rede de IES públicas, pela via da sua fusão, com vista, precisamente, a que ganhem a necessária e acima referida “massa critica” para competirem internacionalmente num mundo cada vez mais globalizado, aumentando ainda a sua qualidade.
Consequentemente, pretendo elaborar uma proposta de alteração ao RJIES que permita acomodar as alterações acima referidas, designadamente uma maior autonomia das IES, bem como um reajuste na sua orgânica que permita que beneficiem do que é hoje defendido pela nova gestão pública (“new public management”).
O objetivo geral será a análise do sistema de ensino superior português, propondo alterações à legislação que regula o seu funcionamento e serão objetivos particulares:
1) Analisar as normas legais do sistema de ensino superior português e dos limites que devem existir entre cada subsistema;
2) Analisar a capacidade atual das IES para consolidarem o ensino, a investigação e a transferência do conhecimento;
3) Analisar a gestão institucional e proposta de alterações que permitam aumentar a sua autonomia institucional, otimizar os órgãos de gestão, e o papel dos diversos “stakeholders”, particularmente dos externos;
4) Elaborar uma proposta de reformulação da rede de IES públicas;
5) Elaborar uma proposta de alteração ao RJIES.