La Educación Social como profesión emergente en el ámbito de la promoción de la salud
UNIVERSAL IDENTIFIER: http://hdl.handle.net/11093/4219
DOCUMENT TYPE: doctoralThesis
ABSTRACT
La salud es un bien necesario en el que intervienen factores biológicos, psicológicos y sociales que precisan de un abordaje multidisciplinar en el que confluyen profesionales de distintas áreas de intervención, entre los que se encuentran los educadores sociales.
Con el objetivo de poner en evidencia que la educación social es una disciplina que está llamada a desempeñar un importante papel en el ámbito de la promoción de la salud, se diseña la presente tesis doctoral, compuesta por tres investigaciones.
En la primera, Presencia y potencialidades de la educación social en el campo de la salud, se analiza el estado actual de implantación de la educación social en el ámbito de la salud mediante la combinación de distintos procedimientos metodológicos: búsqueda en bases de datos científicas, análisis de documentos profesionalizadores, consulta de los planes de estudio de los títulos de grado en educación social de las universidades públicas y privadas españolas, consulta a la red de colegios profesionales de educadoras y educadores sociales y a las principales ONG que operan en nuestro país, aplicación de la técnica de prospectiva DELPHI y realización de una matriz DAFO sobre la implantación de la educación social en el ámbito de la salud. Nuestros resultados indican que la presencia de la educación social en el ámbito de la salud es todavía escasa respecto a sus potencialidades.
En la segunda, Evolución de la calidad de vida y comportamientos relacionados con la salud en estudiantes universitarios españoles, se evalúan los cambios en la calidad de vida y determinados comportamientos relacionados con la salud en alumnado universitario de la Universidad de Vigo. La muestra estuvo formada por 344 alumnos de 1º curso (fase test) que fueron reevaluados tras cuatro años de implementación de un programa de promoción de la salud, en 4º curso (fase retest). La batería de instrumentos utilizada incluye medidas sobre calidad de vida relacionada con la salud (CVRS), dependencia alcohólica y nicotínica, conducta alimentaria, actividad física y comportamientos sexuales. Nuestros resultados ponen en evidencia que el programa de promoción de la salud tuvo un efecto positivo sobre los niveles de actividad física y el consumo de sustancias de los estudiantes, aportando información relevante que sirve como punto de partida para la monitorización de cambios en los comportamientos de salud y para el diseño, implementación y evaluación de acciones de promoción de la salud dirigidas a alumnado universitario.
En la última, Niveles de actividad física y su relación con determinantes motivacionales, autorregulación y otros parámetros relacionados con la salud en estudiantes universitarios, determinamos la prevalencia de inactividad física en el alumnado universitario de la Universidad de Vigo y realizamos un análisis comparativo entre estudiantes físicamente activos e inactivos en relación a sus determinantes motivacionales, autorregulación emocional, condición física, CVRS y otros parámetros de salud. En la fase I (cribado) se seleccionaron 665 estudiantes de primer curso. En la fase II (evaluación del estado de salud) participaron 170 (85 con un nivel de actividad física inferior a 600 METs y 85 con un valor superior a dicho indicador). Los resultados obtenidos evidenciaron una prevalencia de inactividad física del 12,78%. Los participantes físicamente activos mostraron puntuaciones significativamente más elevadas en motivación intrínseca, regulación emocional y en ciertas dimensiones de CVRS, así como niveles significativamente más bajos de masa grasa. Finalmente, el análisis de regresión logística identificó como predictores confiables del estilo de vida físicamente inactivo puntuar bajo en claridad emocional y regulación identificada, y alto en desmotivación. Estos resultados tienen su utilidad para el diseño, implementación y evaluación de acciones dirigidas a la promoción de la salud y la actividad física en jóvenes universitarios. A saúde é un ben necesario no que interveñen factores biolóxicos, psicolóxicos e sociais que requiren un enfoque multidisciplinar no que conflúen profesionais de distintas áreas de intervención, incluídos os educadores sociais.
Co fin de demostrar que a educación social é unha disciplina que está chamada a desempeñar un papel importante no ámbito da promoción da saúde, deséñase esta tese de doutoramento, que consta de tres investigacións.
Na primeira, Presenza e potencialidades da educación social no ámbito da saúde, analízase o estado actual da implantación da educación social no ámbito da saúde mediante a combinación de diferentes procedementos metodolóxicos: busca en bases de datos científicas, análise de documentos profesionalizadores, consulta dos plans de estudo dos graos en educación social das universidades públicas e privadas españolas, consulta á rede de colexios profesionais de educadores sociais e ás principais ONG que operan no noso país, aplicación da técnica prospectiva DELPHI e realización dunha matriz DAFO sobre a implantación da educación social no ámbito da saúde. Os nosos resultados indican que a presenza da educación social no ámbito da saúde é aínda escasa en relación ao seu potencial.
Na segunda, Evolución da calidade de vida e comportamentos relacionados coa saúde nos universitarios españois, avalíanse os cambios na calidade de vida e en determinados comportamentos relacionados coa saúde en estudantes universitarios da Universidade de Vigo. A mostra estaba formada por 344 alumnos de 1º curso (fase test) que foron reavaliados tras catro anos de implantación dun programa de promoción da saúde, en 4º curso (fase de retest). A batería de instrumentos utilizados inclúe medidas sobre calidade de vida relacionada coa saúde (CVRS), dependencia alcohólica e nicotínica, conduta alimentaria, actividade física e comportamento sexual. Os nosos resultados mostran que o programa de promoción da saúde tivo un efecto positivo sobre os niveis de actividade física e o consumo de substancias do alumnado, proporcionando información relevante que serve como punto de partida para a monitorización de cambios nos comportamentos de saúde e para o deseño, implantación e avaliación de accións de promoción da saúde dirixidas a alumnado universitario.
Na última, Niveis de actividade física e a súa relación con determinantes motivacionais, autorregulación e outros parámetros relacionados coa saúde en estudantes universitarios, determinamos a prevalencia de inactividade física no alumnado universitario da Universidade de Vigo e realizamos unha análise comparativa entre estudantes fisicamente activos e inactivos en relación aos seus determinantes motivacionais, autorregulación emocional, condición física, CVRS e outros parámetros de saúde. Na fase I (cribado) seleccionáronse 665 estudantes de primeiro curso. Na fase II (avaliación do estado de saúde) participaron 170 (85 cun nivel de actividade física inferior a 600 METs e 85 cun valor superior a dito indicador). Os resultados obtidos evidenciaron unha prevalencia de inactividade física do 12,78%. Os participantes fisicamente activos mostraron puntuacións significativamente máis elevadas en motivación intrínseca, regulación emocional e en certas dimensións de CVRS, así como niveis significativamente máis baixos de masa graxa. Finalmente, a análise de regresión loxística identificou como predictores fiables do estilo de vida fisicamente inactivo puntuar baixo en claridade emocional e regulación identificada, e alto en desmotivación. Estes resultados son útiles para o deseño, execución e avaliación de accións dirixidas á promoción da saúde e da actividade física en xoves universitarios. Health is a necessary good in which biological, psychological, and social factors take part requiring a multidisciplinary approach in which professionals from different areas of intervention converge, among which are social educators.
With the aim of showing that social education is a discipline that is called to play an important role in the field of health promotion this doctoral thesis is designed, composed of three investigations.
In the first, Presence and potentialities of social education in the field of health, the current state of implementation of social education in the field of health is analyzed through the combination of different methodological procedures: search in scientific databases, analysis of professionalizing documents, consultation of the curricula of the degrees in social education of the Spanish public and private universities, consultation with the network of professional associations of social educators and the main NGOs operating in our country, application of the DELPHI foresight technique and realization of a SWOT matrix on the implementation of social education in the field of health. Our results indicate that the presence of social education in the field of health is still scarce with respect to its potentialities.
In the second one, Evolution of quality of life and health-related behaviours in Spanish university students, changes in quality of life and certain health-related behaviours in university students of the University of Vigo are evaluated. The sample consisted of 344 students in the 1st year (test phase) who were reevaluated after four years of implementing a health promotion program, in the 4th year (retest phase). The battery of instruments used includes measures of health-related quality of life (HRQOL), alcohol and nicotinic dependence, eating behaviour, physical activity, and sexual behaviours. Our results show that the health promotion program had a positive effect on the levels of physical activity and substance use of students, providing relevant information that serves as a starting point for the monitoring of changes in health behaviors and for the design, implementation and evaluation of health promotion actions aimed at university students.
In the last one, Levels of physical activity and its relationship with motivational determinants, self-regulation and other parameters related to health in university students, we have determined the prevalence of physical inactivity in the university students of the University of Vigo and carried out a comparative analysis between physically active and inactive students in relation to their motivational determinants, emotional self-regulation, physical condition, HRQOL and other health parameters. In phase I (screening) 665 first-year students were selected. In phase II (health status assessment) 170 participated (85 with a level of physical activity below 600 METs and 85 with a value higher than this indicator). The results obtained showed a prevalence of physical inactivity of 12.78%. Physically active participants showed significantly higher scores on intrinsic motivation, emotional regulation, and certain dimensions of HRQOL, as well as significantly lower levels of fat mass. Finally, logistic regression analysis identified as reliable predictors of physically inactive lifestyle scoring low on emotional clarity and identified regulation, and high on demotivation. These results are useful for the design, implementation and evaluation of actions aimed at promoting health and physical activity in young university students.
Files in this item
- Name:
- RuizSoriano_Laura_TD_2022_vers ...
- Size:
- 5.342Mb
- Format:
- Description:
- Versión pública
- Name:
- RuizSoriano_Laura_TD_2022.pdf
- Size:
- 17.57Mb
- Format:
- Description:
- Versión restrinxida