O Teatro de Rua em Portugal : das festas cíclicas às propostas pós-modernas : aspetos teóricos, históricos, estéticos e socioeducativos
DATE:
2019-01-16
UNIVERSAL IDENTIFIER: http://hdl.handle.net/11093/1155
SUPERVISED BY: Candelas Colodron, Manuel Angel
UNESCO SUBJECT: 6203.10 Teatro ; 2402.03 Antropometría y Antropología Forense ; 6301.05 Lengua y Cultura
DOCUMENT TYPE: doctoralThesis
ABSTRACT
O ponto de partida da investigação, que sustenta a presente tese, foi a
interrogação que se colocou de perceber em que medida, a existência do teatro
de rua e as suas manifestações precedentes, tiveram uma forte influência na
sociedade portuguesa. Procurou-se como linha de orientação para toda a
investigação, uma constante construção do conhecimento, no sentido de
compreender as manifestações teatrais na rua, como ferramentas cruciais para
a melhoria de diversas competências culturais, sociais e comunitárias.
A tese situa-se no pensamento crítico da análise antropológica, não
podendo deixar de ser contextualizada a ligação que vai dos rituais e
celebrações teatrais com princípios comunitários e cíclicos, até aos espetáculos
de rua com padrão pós-moderno.
Numa primeira ilação, a investigação reflete o caráter humano, dando
particular relevo a esta dimensão artística que se vincula eminentemente com
o povo. Vive-se sobretudo numa época de velozes transformações, o que
implica uma alteração nas vivências, nos valores e rápida globalização e por
isso, emergem as mais distintas modificações na vertente do teatro de rua. Foi
elaborada uma breve resenha histórica da evolução do teatro de rua, desde os
seus primórdios, analisando os seus traços e características.
A opção metodológica, do estudo de caso, de natureza sociológica,
etnográfica e histórica deste trabalho, recai sobre a combinação de técnicas de
investigação para a recolha e análise de dados: aplicação de entrevista;
inquéritos por questionário aos intervenientes diretos, no âmbito do teatro de
rua; bem como a pesquisa documental, com vários materiais correspondentes
ao teatro de rua, em Portugal.
Realizou-se um inquérito por questionário a 40 participantes do evento
da Viagem Medieval em Terra de Santa Maria, recolhendo informações relativas
à regularidade de participação e visualização, e das suas expectativas face ao
teatro de rua praticado em Santa Maria da Feira. Além disso questionam-se os
participantes sobre a importância e compreensão da existência, desta arte de
rua e como poderá funcionar como instrumento, de desenvolvimento
sociocomunitário, educativo e cultural.
Os resultados permitem inferir que o teatro de rua em contacto com a
sociedade, constitui-se como um recurso essencial para o desenvolvimento de
um povo: um meio de análise e pensamento crítico, de transformação da
realidade social, de contornar barreiras de exclusão social e, sobretudo, da
criação de condições de conscientização artística e cultural na comunidade.
Por outro lado, a investigação permitiu clarificar as especificidades e
características do teatro de rua, explorando o papel e as expectativas da
própria sociedade envolvente. El punto de partida de la investigación que sostiene esta tesis fue el de
saber en qué medida la existencia del "teatro de calle" y sus manifestaciones
precedentes en la comunidad portuguesa serían fuertes influencias en su
propio desarrollo. Se buscó como línea de orientación para todo el trabajo una
constante construcción del conocimiento, en el sentido de comprender las
manifestaciones teatrales en la calle, como herramientas fundamentales para
la mejora de diversas competencias sociales, culturales y comunitarias.
La tesis se sitúa en el pensamiento crítico de la investigación
antropológica, no pudiendo dejar de ser contextualizada la conexión que va de
los rituales y celebraciones teatrales con principios comunitarios y cíclicos
hasta los espectáculos de calle con estándar postmoderno. En una primera
relación, la indagación queda reflejada a través de una pregunta humana,
dando particular relieve a esta dimensión artística que se vincula
eminentemente al pueblo. Se vive sobre todo en una época de veloces
transformaciones, lo que implica un cambio en las vivencias, en los valores y
rápida globalización y, de ahí, las distintas modificaciones en la vertiente del
teatro de rúa. Fue elaborada una breve reseña histórica de la evolución del "teatro de rúa"
desde sus inicios, analizando sus trazos y características.
La opción metodolóxica, a partir del estudio de caso, de naturaleza
sociológica, etnográfica e histórica de esta obra se basa en la combinación de
técnicas de investigación para la recogida y análisis de datos: aplicación de
entrevistas; encuestas con cuestionarios de actores directos en el campo del
teatro de calle; y la búsqueda documental, con distintos materiales
correspondientes al teatro de calle en Portugal.
Se realizó un cuestionario a 40 participantes en el espectáculo "Viagem medieval em Terra de Santa Maria", recogiendo información relativa a la
regularidad de participación y visualización, y de sus expectativas hacia el
teatro de calle practicado en Santa Maria da Feira. Además se pregunta a los
participantes sobre la importancia y comprensión de esta "arte de calle" y sobre
cómo podría funcionar como instrumento de desarrollo sociocomunitario,
educativo y cultural.
Los resultados permiten inferir que el teatro de rúa en contacto con la
sociedad se constituye como un recurso esencial para el desarrollo de un
pueblo: un medio de análisis y pensamiento crítico, de transformación de la
realidad social, para evitar barreras de exclusión social y, sobre todo, para la
creación de condiciones de concienciación artística y cultural en la comunidad.
Por otra parte, a investigación permite aclarar las particularidades y
características del "teatro de calle", explorando el papel y las expectativas de la
propia sociedad involucrada. The starting point of the investigation, which supports this thesis was
the question that put us to know to what extent the existence of street theater
and its previous manifestations, in the Portuguese community, would be
strong influences on its development. It was sought as a guideline for all
research, constant construction of knowledge in order to understand the
theatrical demonstrations in the street, as crucial tools for the improvement of
several social, inclusive, cultural and communitarian. The thesis lies in the
critical thinking of anthropological research, and can not fail to be
contextualized the link that goes from rituals and theatrical celebrations with
community and cyclic principles, to the street shows with post-modern
pattern.
In a first implication, research is reflected through a human issue, with
particular emphasis on this artistic dimension that is linked essentially to the
people. Living especially in an Era of fast changes, which implies a change in
the experiences, values and rapid globalization and so the most distinct
changes in street theater shed. It was made a historical brief overview of the
street theater evolution, from its beginnings, analyzing their traits and
characteristics.
The methodological option, from the study case, of sociological,
ethnographic and historical nature of this work, relies on the combination of
research techniques for the collection and analysis of data: interview
application; questionnaire surveys of direct actors in the field of street theater;
and documentary research, about street theater, in Portugal.
Was carried out a questionnaire to 40 participants of the event Viagem
Medieval em Terra de Santa Maria, gathering information on the regularity of
participation and viewing, and its expectations regarding the street theater
practiced in Santa Maria da Feira. Was also questioned to the participants
about the importance and understanding of the street art existence and how it
can work as socio-community, educational and cultural development tool.
Results show that the street theater in contact with society is
constituted as an essential resource for the development of people: away of
analysis and critical thinking, transformation of social reality around, social
exclusion barriers, and above all, the creation of artistic and cultural awareness
conditions in the community. On the other hand, the research clarified the
street theater specifics and characteristics, exploring the role and expectations
of the surrounding society itself. O punto de partida da investigación, que sostén a presente tese, foi a
interrogación que se nos puxo de saber en que medida a existencia do teatro
de rúa e as súas manifestacións precedentes na comunidade portuguesa,
serían fortes influencias para o seu desenvolvemento. Buscou-se como liña de
orientación para toda a investigación, unha constante construción do
coñecemento, no sentido de entender as manifestacións teatrais na rúa, como
ferramentas fundamentais para a mellora de diversas competencias sociais,
inclusivas, culturais e comunitarias.
A tese sitúase no pensamento crítico da busca antropolóxica, non
podendo deixar de ser contextualizada a conexión que vai dos rituais e
celebracións teatrais con principios comunitarios e cíclicos, ata os espectáculos
de rúa con estándar posmoderno. Nunha primeira ilación, a investigación é
reflectida a través dunha pregunta humana, dando particular relevancia a esta
dimensión artística que se vincula eminentemente co pobo. Se esta sobre todo
nunha época de veloces transformacións, o que implica un cambio nas
vivencias, nos valores e unha rápida globalización e por iso as distintas
modificacións na vertente do teatro de rúa. Foi elaborada unha breve reseña
histórica da evolución do teatro de rúa, desde os seus inicios, analizando os
seus trazos e características.
A opción metodolóxica, a partir do estudo de caso, de natureza
sociolóxica, etnográfica e histórica desta obra, baséase na combinación de
técnicas de investigación para a recollida e análise de datos: aplicación de
entrevista; enquisas de cuestionarios de actores directos no campo do teatro
de rúa; e busca documental, con distintos materiais correspondentes ao teatro
de rúa en Portugal.
Realizouse un cuestionario a 40 participantes no evento "Viagem medieval em Terra de Santa Maria", recollendo información relativa á
regularidade de participación e visualización, e das súas expectativas cara ao
teatro de rúa practicado en Santa Maria da Feira. Ademais preguntouselles aos
participantes sobre a importancia e comprensión da existencia desta arte de
rúa e como poderá funcionar como instrumento de desenvolvemento
sociocomunitário, educativo e cultural.
Os resultados permiten inferir que o teatro de rúa en contacto coa
sociedade, constitúese como un recurso esencial para o desenvolvemento dun
pobo: un medio de análise e pensamento crítico, de transformación da
realidade social, de evitar barreiras de exclusión social, e sobre todo, da
creación de condicións de concienciación artística e cultural na comunidade.
Por outra banda, a investigación permitiu aclarar as particularidades e
características do teatro de rúa, explorando o papel e as expectativas da propia
sociedade envolvente.